Mạt chược, như một trò chơi bàn phổ biến, có nguồn gốc từ Trung Quốc, với lịch sử lâu dài và nội dung văn hóa phong phú. Nó không chỉ là một hoạt động giải trí, mà còn là phương tiện giao tiếp xã hội, thường được chơi trong các buổi họp mặt gia đình và bạn bè. Cách chơi mạt chược phức tạp và đa dạng, dưới đây sẽ giới thiệu chi tiết về quy tắc cơ bản của mạt chược cũng như một số biến thể phổ biến.
Trước hết, thành phần cơ bản của mạt chược bao gồm 144 lá bài, những lá bài này có thể chia thành ba loại lớn: ống (hoặc gọi là “bánh”), sợi (hoặc gọi là “đường”) và vạn (hoặc gọi là “vạn tự”), mỗi loại bài từ 1 đến 9, mỗi loại có 4 lá; ngoài ra, còn có bài gió (Đông, Nam, Tây, Bắc) và ba loại mũi tên (Trung, Phát, Bạch), sự kết hợp của những lá bài này tạo thành nền tảng của mạt chược.
Trò chơi mạt chược thường có bốn người chơi tham gia, khi trò chơi bắt đầu, mỗi người chơi rút 13 lá bài. Mục tiêu của trò chơi là thông qua việc rút bài và đánh bài, nhanh chóng kết hợp thành hình bài hợp lệ, tạo thành bài thắng. Hình thức bài thắng cơ bản là gồm bốn nhóm (mỗi nhóm thường là ba lá bài, gọi là “khắc” hoặc “chuỗi”) và một đôi bài (gọi là “tướng”).
Trong quá trình chơi, người chơi có thể thông qua việc rút bài (rút một lá từ chồng bài) và đánh bài (đặt một lá bài trên bàn) để thực hiện lượt chơi. Người chơi có thể chọn ăn,碰,杠 để lấy những lá bài mà người chơi khác đánh ra. Ăn là chỉ trong lượt của mình ăn lá bài mà người chơi trước đánh ra, và kết hợp với những lá bài trong tay thành chuỗi;碰 là khi người chơi khác đánh ra một lá bài giống hai lá bài trong tay mình, có thể chọn để碰, hình thành một khắc; 杠 là khi người chơi có ba lá bài giống nhau trong tay và có thể thông qua việc rút bài để thêm một lá bài giống nhau nữa, tạo thành một 杠.
Cách thắng trong mạt chược rất đa dạng, ngoài hình thức thắng cơ bản, còn có một số cách thắng đặc biệt, chẳng hạn như tự móm (tự rút được lá bài cần thiết) và cướp 杠 (thắng khi người khác đang đánh 杠). Những cách thắng đặc biệt này không chỉ tăng thêm sự thú vị cho trò chơi mà còn nâng cao độ phức tạp của chiến lược.
Trong cách chơi mạt chược, việc thiết lập vai trò và sử dụng bài gió cũng rất quan trọng. Mỗi ván chơi thường sẽ thiết lập một “nhà cái”, nhà cái sẽ có một số lợi thế nhất định khi trò chơi bắt đầu, chẳng hạn như có thể rút thêm một lá bài. Việc sử dụng bài gió thì càng ảnh hưởng đến tiến trình trò chơi, bài gió của người chơi liên quan mật thiết đến sự luân chuyển của trò chơi, sự kết hợp của bài gió và cách thắng cũng sẽ ảnh hưởng đến điểm số của người chơi.
Biến thể của mạt chược rất phong phú, cách chơi ở mỗi vùng có thể khác nhau. Ví dụ, mạt chược Hồng Kông, mạt chược Đài Loan và mạt chược Nhật Bản đều có những quy tắc và hệ thống tính điểm riêng. Trong mạt chược Đài Loan, thường sử dụng “hoa bài”, trong khi mạt chược Nhật Bản thì giới thiệu các cơ chế đặc biệt như “khe dưới bắt cá”, “đứng thẳng”, tăng thêm sự thú vị và chiều sâu chiến lược của trò chơi.
Tóm lại, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn là một di sản văn hóa và một cách thức giao tiếp. Trong quá trình chơi, người chơi không chỉ trải nghiệm sự kết hợp giữa chiến lược và may mắn mà còn tăng cường giao tiếp và hiểu biết lẫn nhau. Với sự phổ biến của mạt chược, ngày càng nhiều người bắt đầu học trò chơi cổ xưa và hấp dẫn này, tận hưởng niềm vui và thử thách từ nó.
